Parlament Europejski i Rada UE przyjęły 31 maja Rozporządzenie 2024/1624 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (AML). Stanowi to kolejny krok do unifikacji prawa państw członkowskich. Przepisy Rozporządzenia będą w pełni stosowane od 10 lipca 2027 r.
Cel i znaczenie Rozporządzenia
Nowe Rozporządzenie AML ma na celu ujednolicenie zasad przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT) w całej Unii Europejskiej. Zamiast dotychczasowej praktyki wdrażania unijnych dyrektyw do prawa krajowego, przepisy będą obowiązywać bezpośrednio. Ma to ograniczyć rozbieżności interpretacyjne i poprawić skuteczność walki z przestępczością finansową.
Kogo dotyczy?
Rozporządzenie obejmuje wszystkie dotychczasowe instytucje obowiązane, takie jak banki, firmy inwestycyjne, ubezpieczycieli, doradców podatkowych czy notariuszy. Jednak nowością jest rozszerzenie katalogu na podmioty dotychczas często pomijane — m.in. sektor dóbr luksusowych, sport oraz dostawców usług związanych z kryptoaktywami (CASP) i fintechami. Instytucjami obowiązanymi na mocy przepisów Rozporządzenia będą również wolne zawody takie jak: adwokat, radca prawny, doradca podatkowy, biegły rewident czy zewnętrznych księgowych.
Najważniejsze zmiany
Na tle obowiązującej polskiej ustawy AML z 2018 r. nowe Rozporządzenie przynosi szereg istotnych nowości:
- Jednolity próg gotówkowy — wprowadzono maksymalny próg 10 000 EUR na transakcje gotówkowe w całej UE. Państwa członkowskie mogą ustanowić jeszcze niższe limity, ale nie wyższe.
- Beneficjent rzeczywisty — granica udziału definiująca beneficjenta rzeczywistego wynosi co do zasady ≥ 25%, ale w sektorach wysokiego ryzyka może zostać obniżona do 15%.
- Większy zakres podmiotowy — obowiązki AML będą dotyczyć także branż dotąd słabiej regulowanych, w tym obrotu dobrami luksusowymi i sektora sportowego.
- Zharmonizowany nadzór i sankcje — nowe przepisy przewidują jednolitą strukturę sankcji i nadzoru, z kluczową rolą Europejskiego Urzędu ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu (AMLA).
- Silniejsze wymogi weryfikacyjne — instytucje obowiązane muszą wdrożyć ujednolicone procedury należytej staranności (CDD) i aktualizacji danych beneficjentów rzeczywistych.
Przejście z polskiej ustawy AML do regulacji unijnej — kluczowe różnice
| Obszar | Polska (obecnie) | Rozporządzenie 2024/1624 |
| Prawo stosowalne | Ustawa AML implementująca dyrektywy UE | Bezpośrednio stosowana w pełni od lipca 2027 |
| Beneficjent rzeczywisty | > 25% udziałów | ≥ 25% (lub 15% w sektorze wysokiego ryzyka) |
| Zakres podmiotów | Głównie instytucje finansowe | Rozszerzony na sektor dóbr luksusowych, sport, CASP |
| Limit gotówki | Limit 15 000 PLN | Limit 10 000 EUR (niższy limit możliwy lokalnie) |
| Sankcje i monitoring | Rozproszone standardy | Zharmonizowana struktura AML Unii |
| System nadzoru | Krajowe FIU i nadzory | Nadzór krajowy z centralną rolą AMLA |
Co to oznacza w praktyce?
Dla instytucji obowiązanych nowe przepisy oznaczają konieczność dostosowania procedur wewnętrznych, wdrożenia bardziej rygorystycznych mechanizmów kontroli oraz szkoleń dla pracowników. W praktyce oznacza to m.in. rozbudowę systemów monitoringu transakcji, lepsze narzędzia weryfikacji tożsamości klientów i częstsze audyty zgodności.
Warto podkreślić, że Rozporządzenie ma bezpośrednie zastosowanie, co oznacza, że nie będzie wymagało implementacji do prawa krajowego. Firmy i instytucje muszą więc już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany, aby uniknąć ryzyka sankcji finansowych.
